جرم خیانت در امانت که ظاهراً موارد ارتکاب آن در کشور ما کم هم نیست، عبارت است از استعمال(به انحاء مختلف استفاده کردن)، تصاحب(یعنی مالک شدن یا ادعای مالکیت و تصرف نمودن نسبت به مال) تلف(از بین بردن و نابود کردن مال یا به صورت فیزیکی به این صورت که مال، کامل از بین برود و یا صورت حُکمی یعنی مال به صورت فیزیکی نابود نشده ولی دیگر هیچ کارآیی ندارد و اصطلاحاً از حیّز انتفاع ساقط شده) یا مفقود نمودن(یعنی گم کردن یا سر به نیست کردن) مال متعلق به فردی که در دست دیگری امانت بوده و قرار بر این بوده که از سوی امین(فردی که مال به وی سپرده شده) به دیگری(یعنی مالک مال) برگردد و یا به مصرف معین برسد ولی به جای بازگرداندن یا به مصرف معین رساندن، یکی از اقدامات مذکور در بالا نسبت به مال امانت ارتکاب می یابد. البته چون جرم خیانت در امانت، یک جرم عمدی است، ارتکاب آن باید حتماً از روی سوء نیت باشد و در واقع، تنها زمانی قابل تصور است که مالی که از طرف مالک یا متصرف قانونی به کسی سپرده شده و هدف، برگرداندن یا به مصرف معین رسانیدن آن بوده است، از روی سوء نیت و عمد، استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود گردد.
در جرم خیانت در امانت ، توجه به این نکته لازم است که تحقق این جرم نیاز به وجود عقد ندارد و بنابراین، هر نوع سپرده شدن مال برای هر کار با اجرت یا بی اجرت و در عوض، عدم استرداد مال مورد امانت به مالک مال از سوی امین، خیانت در امانت است. همچنین برای تحقق و اثبات خیانت در امانت، لزوماً بایستی تقصیر(تعدی یا تفریط) و سوء نیت مرتکب در استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود کردن مال مورد امانت ثابت شود. در غیر اینصورت، امین از نظر حقوقی ضامن خواهد بود ولی از لحاظ کیفری خیر. بنابراین اگر تعدی یا تفریط ناشی از سهل انگاری یا اشتباه باشد، نمی توان برای امین، مسئولیت کیفری قائل شد یعنی او را مرتکب خیانت در امانت دانست.
مالک برای اثبات جرم خیانت در امانت ابتدا بایستی به وسیله اظهارنامه، مال خود را از امین مطالبه کند که در این صورت، عدم استرداد مال توسط امین می تواند کاشف از تصاحب مال توسط امین باشد. تحقق جرم خیانت در امانت، فرع بر سپرده شدن مال به امین است یعنی برای اثبات این جرم مال باید واقعاً از سوی مالک یا متصرف آن به امین سپرده شده و شرط استرداد یا به مصرف معین رسانیدن مال نیز وجود داشته باشد و در عوض، امین به جای بازگرداندن مال، یکی از چهار رفتار مشروح در بالا(استعمال، تصاحب، تلف، مفقودی مال) را مرتکب شود.
در مورد مال مشاع، با توجه به اینکه یکی از ارکان تحقق جرم خیانت در امانت، تعلق مال به دیگری می باشد و با توجه به آراء وحدت رویه موجود، می توان گفت چون هر شریک در جزء جزء مال مشاع مالکیت دارد، لذا عنصر متعلق مال به غیر وجود ندارد و خیانت در امانت در مورد مال مشاع اصولاً قابل پذیرش نیست.
باید اضافه کرد که برای اثبات خیانت در امانت باید رابطه امانیِ قانونی(مشروع) بین امانتگدار و امانتدار ثابت شود. همچنین برای اثبات این جرم باید سوء نیت(عمد) یعنی قصد ارتکاب عمل مادی فیزیکی جرم یعنی عمد در استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود نمودن مال سپرده شده و نیز قصد رسیدن به نتیجه(یعنی قصد ایراد ضرر به مالک یا متصرف اصلی) ثابت شود. اگر ارتکاب عمل فیزیکی جرم خیانت در امانت از سوی امین، نه به قصد اضرار مالک بلکه احقاق حق خود باشد به این صورت که وی به طور صادقانه مدعی داشتن حقی برگردن مالک باشد و تا حق وی ادا نشود، از بازگرداندن مال مورد امانت خوددارای کند، به دلیل اینکه در این حالت، سوء نیت به مفهوم واقعی کلمه وجود ندارد، خیانت در امانت ثابت نمی شود.
برای تحقق جرم خیانت در امانت، مال امانی باید توسط مالک یا متصرف قانونی(نماینده مالک) به امین سپرده شود. همچنین سپردن مال باید از راه های قانونی صورت گرفته باشد پس اگر سارق مال مسروقه (دزدی) را نزد دیگری به امانت گذارد و امین به جای بازگرداندن مال، آن را به ضرر سارق(دزد) به صاحب اصلی کالا یا دولت بدهد یا اصلاَ از آن به نفع خود استفاده نماید، مرتکب جرم خیانت در امانت نشده است. حتی اگر مالی به امین سپرده شود ولی او فوت کند و ورثه اش در آن مال امانی تصرفاتی به نفع خود کنند، مرتکب جرم خیانت در امانت نشده‌اند زیرا مال به آن ها سپرده نشده است ولی خلاف این امر، درست نیست یعنی اگر امانتگذار پس از سپردن مال به امین فوت کند و امین مال را به ضرر ورثه امانتگذار تصرف و تصاحب کند، جرم خیانت در امانت محقق می‌شود زیرا عنصر سپردن وجود دارد.
بنابراین:
- خیانت در امانت یعنی استعمال، تصاحب، تلف یا مفقودی مال امانی(مالی که از سوی مالک مشروع نزد کسی امانت گذاشته شده و به صورت امانی سپرده شده است) و قرار بر بازگرداندن مال یا مصرف معین آن مال بوده است.
- استعمال در خیانت در امانت یعنی استفاده کردن و مورد استفاده قرار دادن مال امانی، تصاحب یعنی خود را مالک قلمداد کردن یا مالک و متصرف اعلام نمودن نسبت به مال امانی، تلف یعنی نابود کردن فیزیکی مال امانی به صورتی که دیگر وجود خارجی ندارد و یا از انتفاع ساقط کردن مالی امانی در حالیکه آن مال هنوز وجود خارجی دارد و نیز مفقودی یعنی گم کردن مال امانی.
- خیانت در امانت، یک جرم عمدی است و بنابراین باید عمد امین(یعنی کسی که مال نزد او امانت نهاده شده) در ارتکاب یکی از چهار رفتار تصاحب، استعمال، تلف یا مفقودی باید به اثبات برسد.
- علاوه بر این موارد، امین از ارتکاب این چهار رفتار باید قصد اضرار به مالک و زیان رساندن به او را داشته باشد. در صورت اثبات خلاف این امر، وی را نمی توان مرتکب خیانت در امانت دانست.
- امانت باید مشروع و قانونی باشد یعنی ناشی از مالکیت و تصرف مشروع و قانونی باشد. بنابراین اگر کسی که مال مسروقه توسط سارق نزد وی امانت گذاشته شده، از بازگرداندن آن به سارق امتناع کند و به جای این کار، پلیس و یا مقامات قضایی را در جریان وقوع سرقت قرار دهد، مرتکب جرم خیانت در امانت نشده زیرا اصل امانت، نامشروع و غیر قانونی بوده است.
مطالب مشابه
- دیدگاهتان فقط و فقط در رابطه با همین مطلب باشد.
- لطفا از تایپ فینگلیش بپرهیزید. در غیر اینصورت دیدگاه شما بررسی نخواهد شد.
- هدفتان از ارسال دیدگاه تبلیغ یا بک لینک نباشد. در غیر اینصورت دیدگاه حذف می شود.
- به دیگر توهین و اهانت نکنید.
