در بین اسناد تجاری اسنادی وجود دارد که مردم سر و کار زیادی با آنها دارند مانند چک و سفته و… در این مقاله میخواهیم به صورتن کلی به بررسی سفته بپردازیم تا با اطلاعاتی کامل در باره ی این سند تجاری در مواقع لازم برخورد کنیم
در معاملات بین تجار و اشخاص عادی، اعم از استقراضی یا معاوضی، جز در مواردی که کالا در مقابل کالا معاوضه می‌شود، یکی از طرفین معامله متعهد به پرداخت وجه نقد اعم از وجه رایج کشور یا ارز خارجی می‌شود. در اغلب موارد خصوصاً وقتی که مورد تعهد مبلغ قابل توجهی است متعهد به دلیل اینکه نقل و انتقال پول دشوار است یا از لحاظ امنیتی معقول نیست وجهی به همراه ندارد، با صدور سند تجارتی متعهد می‌شود مبلغ بدهی یا ثمن معامله را در همان روز یا در مدت مورد توافق به متعهدله یا طلبکار بپردازد.
سند تجاری برای اینکه مورد قبول متعهدله یا طلبکار قرار گیرد باید متضمن اعتبار صادرکننده بوده و دارای امتیازاتی باشد تا از احتمال عدم انجام تعهد توسط صادرکننده بکاهد و طلبکار یا متعهدله مطمئن شود می‌تواند با استفاده از مزایای سند در صورت عدم انجام تعهد در حداقل زمان طلب خود را وصول کند.
اسناد تجارتی، اسنادی هستند که جایگزین پول و قابل نقل و انتقال بوده و متضمن دستور پرداخت مبلغی معین به رؤیت یا به سررسید کوتاه مدت می‌باشند و از امتیازات و مقررات ویژه‌ای تبعیت می‌کنند. از جمله اسناد تجاری سفته (فته طلب) است که به موجب آن امضاءکننده (صادرکننده) متعهد می‌شود مبلغی را در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معین یا به حواله کرد شخص معین پرداخت کند.
اسناد تجارتی خصوصاً برات و سفته و چک دارای امتیازات ویژه‌ای هستند که سایر اسناد مربوط به تعهدِ پرداخت از آن برخوردار نیستند و برای برخورداری از امتیازات باید کلیه مقررات قانونی سند من جمله شرایط شکلی (صورت سفته) رعایت شود و اگر سفته فاقد یکی از شرایط شکلی باشد، دیگر نمی‌توان آن را سند تجارتی ممتاز و مورد حمایت قانون دانست بلکه در این صورت دارنده می‌تواند به عنوان سند غیرتجاری و عادی از آن علیه صادرکننده استفاده کند.
شرایط شکلی و نحوه صدور سفته
۱- امضاء یا مهر صادرکننده: امضاء یا مهر سفته به منزله قبول تعهد مندرج در آن است و بدون آن، حتی اگر سایر شرایط مهیا باشد تعهدی ایجاد نمی‌شود.
۲- تاریخ صدور سفته: تاریخ صدور به صورت روز، ماه و سال در سفته قید می‌شود و مدتی که برای پرداخت مبلغ سفته در نظر گرفته می‌شود از تاریخ صدور آن محاسبه می‌شود.
۳- ذکر مبلغی که باید پرداخت شود با تمام حروف: سفته سندی است که صادرکننده متعهد می‌شود مبلغی را به دارنده آن پرداخت نماید، لذا ضروری است مبلغ مورد تعهد در آن نوشته شود. در فرم چاپی دو محل برای درج مبلغ به عدد و حروف در نظر گرفته شده است. باید توجه داشت که صرف نوشتن مبلغ به عدد سفته را به عنوان سند تجارتی از اعتبار نمی‌اندازد.
در مواردی که مبلغ سفته هم به عدد و هم به حروف نوشته شده باشد و این دو مبلغ متفاوت باشند مبلغی که با حروف نوشته شده معتبر خواهد بود و اگر مبلغ دو بار با حروف یا عدد نوشته شده باشد و دو مبلغ متفاوت باشد، مبلغ کمتر معتبر است. مگر اینکه صادرکننده و دارنده سفته در مورد مبلغ سفته اختلافی نداشته باشند که در این حالت مبلغ مورد توافق معتبر خواهد بود.
عدم الصاق تمبر مالیاتی موجب عدم اعتبار سفته نمی‌شود. همچنین اگر مبلغ مندرج در سفته بیشتر از میزان تمبر الصاقی در آن باشد، مبلغ معتبر و قابل ترتیب اثر بوده و موجب بی اعتباری سند تجارتی نمی‌شود.
۴- ذکر گیرنده وجه (طلبکار یا متعهد): سفته را می‌توان در وجه حامل یا شخص معین به حواله کرد شخص معین صادر کرد. اگر در وجه حامل نباشد، گیرنده وجه باید نوشته شود و اگر حامل باشد، عبارت «حامل» در محل نام گیرنده نوشته می‌شود. اگر سفته فاقد نام گیرنده یا عبارت «حامل» باشد در مورد اینکه آیا سفته در این صورت دارای اعتبار است یا نه اختلاف نظر وجود دارد.
به نظر با توجه به اینکه ذکر نام گیرنده صرفاً در صورتی که در وجه شخص معین یا به حواله کرد او صادر شود الزامی است، سفته فاقد نام گیرنده به منزله در وجه حامل به همراه اعطای نمایندگی و اختیار ضمنی از طرف صادرکننده به دارنده اولیه یا دارندگان بعدی است تا بتواند نام هر کسی را که می‌خواهد به عنوان متعهدله در آن قید کند.
۵- ذکر تاریخ پرداخت سفته: با صدور سفته، صادرکننده متعهد به پرداخت وجه آن به صورت عندالمطالبه یا در موعد معین می‌شود. بنابراین ذکر تاریخ پرداخت در سفته ضروری است. در فرم چاپی سفته علاوه بر موارد مذکور، نام، محل اقامت متعهد و محل پرداخت وجه سفته و میزان تمبر مالیاتی نیز ذکر شده است که این موارد از شرایط شکلی اجباری در صدور سفته نیست و اگر سفته فاقد یکی از این موارد باشد خللی به اعتبار و مزایای آن وارد نمی‌کند.
امتیازات سفته
۱- سفته سندی است قابل نقل و انتقال و دارنده آن در قبال مبلغی که متعهد به پرداخت آن است می‌تواند به جای پول اقدام به واگذاری آن به طلبکار کند. نقل و انتقال سفته به دو صورت امکان‌پذیر است؛ ظهرنویسی و قبض و اقباض. اگر سفته در وجه حامل باشد دارنده می‌تواند با قبض آن به انتقال گیرنده آن را واگذار کند.
مگر اینکه برای طلبکار اعتبار انتقال دهنده نیز اهمیت داشته باشد که در این صورت انتقال دهنده می‌تواند با ظهرنویسی (امضاء پشت سفته) آن را منتقل نماید. اگر در وجه شخص معین یا به حواله کرد باشد، واگذارنده مکلف به ظهرنویسی است و با قبض و اقباض مالکیت سند منتقل نمی‌شود.
البته اگر اولین ظهرنویسی به صورت سفید امضاء باشد. در انتقال‌های بعدی دارنده می‌تواند با قبض و اقباض سند را انتقال دهد. هرچند ظهرنویسی حاکی از انتقال سفته است اما ممکن است قصد ظهرنویس وکالت در وصول یا ضمانت پرداخت کننده باشد که در این موارد باید ضمن ظهرنویسی وکالت در وصول یا ضمانت قید شود.
۲- دارنده سفته باید روز وعده وجه آن را مطالبه کند. اگر صادرکننده از پرداخت وجه سفته امتناع کند، دارنده باید ظرف ده روز از تاریخ سررسید نسبت به عدم تأدیه، اعتراض (واخواست) کند. اگر روز دهم تعطیل بود روز بعد از آن باید نسبت به واخواست اقدام کند. واخواست به وسیله اظهارنامه رسمی در فرم چاپی مخصوصی به صادرکننده اطلاع داده می‌شود.
در مورد سفته‌ای که در موعد مقرر و با شرایط مذکور واخواست شده است صادرکننده و ظهرنویس ها به صورت تضامنی مسئول پرداخت وجه سفته می‌شوند. دارنده سفته در صورت عدم تأدیه و اعتراض می‌تواند به هر کدام از صادرکننده و ظهرنویس‌ها که بخواهد منفرداً یا به چند نفر یا تمام آنها مجتمعاً برای مطالبه وجه سفته رجوع کند و همین حق را هر یک از ظهرنویس‌ها نسبت به صادرکننده و ظهرنویس‌های ماقبل خود دارند.
اما باید توجه داشت که اگر دارنده بخواهد علیه کلیه مسئولین پرداخت وجه سفته اقامه دعوا کند، باید ظرف یک سال از تاریخ اعتراض دعوا را در مرجع قضایی مطرح نماید در غیر این صورت دعوای او علیه ظهرنویس‌ها شنیده نمی‌شود. با حصول رعایت شرایط و مواعد مذکور صادرکننده و ظهرنویس‌ها در مقابل دارنده سفته مسئولیت تضامنی خواهند داشت و دارنده تمام وجه سفته را از هر کدام که بخواهد می‌تواند مطالبه کند.
۳- اگر سفته در موعد مقرر ده روز واخواست شده باشد پس از اقامه دعوا به تقاضای دارنده سفته، دادگاه بدون نیاز به اخذ خسارات احتمالی معادل وجه سفته را از اموال مدیونین سفته به عنوان تأمین توقیف می‌کند. در غیر این صورت توقیف اموال بدون تودیع خسارت به حساب دادگستری امکان‌پذیر نخواهد بود.
۴- اصولاً اگر کسی دین دیگری را بدون اذن مدیون بپردازد پرداخت کننده حق رجوع به مدیون را ندارد. اما در مورد اسناد تجاری هر شخص ثالثی می‌تواند از طرف صادرکننده یا یکی از ظهرنویس‌ها وجه سفته‌ای را که واخواست شده، پرداخت نماید اگرچه از مسئولین پرداخت اذن نداشته باشد. با پرداخت وجه سفته شخص ثالث تمام حقوق و وظایف دارنده سفته را دارد.
اگر پرداخت از طرف صادرکننده باشد فقط می‌تواند به صادرکننده رجوع کند و اگر از طرف یکی از ظهرنویس‌ها باشد می‌تواند به ظهرنویسی که از طرف او پرداخت کرده و ظهرنویس‌های سابق بر او مراجعه کند.
۵- از جمله مهمترین امتیازات اسناد تجارتی اصل اشتغال ذمه، اصل عدم استناد به ایرادات، اصل تجریدی اسناد تجاری و اصل استقلال امضاءها است.
اسناد تجارتی فارغ از تعهد اصلی که ممکن است بر پایه آن صادر شده باشد مانند معامله یا قرضی که بدهکار برای پرداخت ثمن یا قرض خود آن را صادر می‌کند، تعهدی مستقل از مبنای آن است که به آن تعهد براتی می‌گویند. بر این اساس امتیازاتی برای اسناد تجارتی در نظر گرفته شده که به شرح ذیل است.
– اصل استقلال امضاءها: بدین صورت که در اسناد تجارتی هر امضائی مستقل از سایر امضاءها در نظر گرفته می‌شود به طوری که بطلان یک امضاء به امضاءهای دیگر سرایت نمی‌کند. بنابراین اگر سند تجارتی توسط صغیر صادر و سپس توسط دارنده بالغ ظهرنویسی شود اگرچه صدور سند از طرف صغیر باطل است اما ظهرنویسی آن حاکی از تعهد انتقال دهنده بالغ است و ظهرنویس متعهد به پرداخت وجه سفته است.
اگر سفته با مبلغ مشخص صادر شود و دارنده با جعل مبلغ جدید آن را ظهرنویسی و انتقال دهند، دارنده می‌تواند به صادرکننده در حدود مبلغ مشخص در زمان صدور و به ظهرنویس در حدود مبلغ مجعول در سفته مراجعه کند.
– اصل غیرقابل استماع بودن ایرادات: بدین معنی که مسئولین سفته در برابر دارنده سفته نمی‌توانند به روابط شخصی خود با صادرکننده یا ظهرنویس‌های قبلی استناد نمایند به شرطی که دارنده با حسن نیت باشد و با صادرکننده یا دارندگان قبلی تبانی نکرده باشد. روابط دارنده با کسی که سند را به او انتقال داده قابل استناد است.
– اصل اشتغال اسناد تجاری: وجود سند در اختیار دارنده دلیل بر مدیون بودن امضاءکنندگان آن است. در این مورد پرداخت دین به دارندگان قبلی یا صادرکنده دلیل بر عدم اشتغال ذمه مسئولین نیست. دارندگان قبلی پس از پرداخت وجه سفته به دارنده می‌توانند به همدیگر مراجعه کنند.
– اصل تجریدی بودن اسناد تجاری: صدور اسناد تجاری یک تعهدی مستقل از تعهدی است که بر پایه آن ایجاد شده است و مجرد از تعهد پایه مورد توجه قرار می‌گیرد.
جملات کلیدی درباره ی سفته
- اسناد تجارتی خصوصاً برات و سفته و چک دارای امتیازات ویژه‌ای هستند که سایر اسناد مربوط به تعهدِ پرداخت از آن برخوردار نیستند.
- تاریخ صدور به صورت روز، ماه و سال در سفته قید می‌شود و مدتی که برای پرداخت مبلغ سفته در نظر گرفته می‌شود از تاریخ صدور آن محاسبه می‌شود.
- اگر مبلغ مندرج در سفته بیشتر از میزان تمبر الصاقی در آن باشد، مبلغ معتبر و قابل ترتیب اثر بوده و موجب بی اعتباری سند تجارتی نمی‌شود.
- سفته را می‌توان در وجه حامل یا شخص معین به حواله کرد شخص معین صادر کرد.
- با صدور سفته، صادرکننده متعهد به پرداخت وجه آن به صورت عندالمطالبه یا در موعد معین می‌شود.
- سفته سندی است قابل نقل و انتقال و دارنده آن در قبال مبلغی که متعهد به پرداخت آن است می‌تواند به جای پول اقدام به واگذاری آن به طلبکار کند.
- دارنده سفته باید روز وعده وجه آن را مطالبه کند. اگر صادرکننده از پرداخت وجه سفته امتناع کند، دارنده باید ظرف ده روز از تاریخ سررسید نسبت به عدم تأدیه، اعتراض کند.
- اگر سفته با مبلغ مشخص صادر شود و دارنده با جعل مبلغ جدید آن را ظهرنویسی و انتقال دهند، دارنده می‌تواند به صادرکننده در حدود مبلغ مشخص در زمان صدور و به ظهرنویس در حدود مبلغ مجعول در سفته مراجعه کند.
- وجود سفته در اختیار دارنده دلیل بر مدیون بودن امضاءکنندگان آن است.
مطالب مشابه
- دیدگاهتان فقط و فقط در رابطه با همین مطلب باشد.
- لطفا از تایپ فینگلیش بپرهیزید. در غیر اینصورت دیدگاه شما بررسی نخواهد شد.
- هدفتان از ارسال دیدگاه تبلیغ یا بک لینک نباشد. در غیر اینصورت دیدگاه حذف می شود.
- به دیگر توهین و اهانت نکنید.
