حق حیات، اساسی ترین و محوری ترین حق بشری است. اصولاً آن را پایه شناسایی دیگر حقوق برای انسان در نظر می گیرند. در واقع اینگونه گفته شده است که تا زمانیکه فردی حیات نداشته باشد، نوبت به اجرای دیگر حقوق قانونی در مورد او هم نمی رسد. شناسایی و تضمین حق حیات، صرفاً برای افراد بزرگسال نیست بلکه شامل جنین نیز می شود. در واقع، همانگونه که کشتن کسانی که متولد شده اند و قابلیت زیست مستقل از رحم مادر را دارند، قتل و مستوجب مجازات است، سقط یا نابود کردن جنین داخل رحم مادر نیز جرم و مستوجب مجازات است.
سقط جنین یعنی خارج کردن غیرطبیعی جنین از رحم زن باردار قبل از موعد طبیعی وضع حمل، به‌وسیله مادر یا هر کس دیگر، به‌قصد نابود کردن جنین. معمولاً سه نوع سقط جنین مورد شناسایی نظام های حقوقی مختلف قرار گرفته است. سقط جنایی نوعی از سقط جنین است که شرعاً حرام و قانوناً جرم است و مجازات دارد. این نوع سقط غیرقانونی، معمولا در مراکز غیرمجاز و اصطلاحاً به‌صورت زیرزمینی انجام می‌شود.
سقط درمانی نوعی از سقط جنین است که برای حفظ جان مادر و با رعایت شرایط و ضوابطی که در قانون بیان شده، انجام می‌شود. این نوع از سقط، مجاز است و کیفری ندارد. سقط خودبهخودی معمولاً بر اثر اختلال جسمی و ناتوانی مادر آبستن برای نگه‌داری جنین در رحم خود، بدون خواست و دخالت پزشک یا مادر و در واقع بدون هیچ اراده و اختیاری به‌صورت ناگهانی رخ می‌دهد. سقط خودبهخودی گاهی نیز ممکن است بر اثر یک حادثه‌ی غیرعمدی مانند سر خوردن و سقوط زن حامله در راه‌پله یا … رخ دهد. این نوع از سقط نیز جرم نیست و مجازات ندارد.
سقط جنین، در وهله اول، مستوجب پرداخت دیه است. دیه جنین سقط شده بر اساس مدت عمر جنین تعیین می شود که امری پزشکی است و برای تعیین آن، باید نظر پزشک متخصص جلب گردد. دیه سقط جنین به ترتیب زیر است:
- دیه نطفه که در رحم مستقر شده است، دوصدم دیه کامل است.
- دیه عَلَقه یعنی جنینی که به صورت خون بسته درآمده، چهارصدم دیه کامل است.
- دیه مُضغَه یعنی جنینی که به صورت توده گوشتی درآمده، شش‌صدم دیه کامل است.
- دیه عِظام یعنی جنینی که به صورت استخوان درآمده، لکن هنوز گوشت بر آن روییده نشده، هشت‌صدم دیه کامل است.
- دیه جنینی که گوشت و استخوان‌بندی آن تمام شده ولی روح در آن دمیده نشده است، یک‌دهم دیه کامل است.
- جنین پس از حلول روح مانند انسان زاده شده است. بنابراین دیه جنینی که روح در آن دمیده شده است، اگر پسر باشد، دیه کامل و اگر دختر باشد، نصف آن است و اگر جنسیت آن معلوم نباشد، سه‌چهارم دیه کامل است. دمیده شدن روح در جنین معمولاً در چهار و نیم ماهگی یا پنج ماهگی که مادر حرکات جنین را در شکم خود حس می‌کند، رخ می‌دهد. در هر صورت، جلب نظر پزشک متخصص برای تعیین مقادیر دیه لازم است.
نکته مهم اینکه اگر قتل چنین جنینی در یکی از ماه‌های حرام (یعنی محرم، رجب، ذی‌القعده و ذی‌الحجه) واقع شود، مرتکب باید علاوه بر دیه کامل، یک‌سوم دیه کامل را نیز به‌عنوان تغلیظ دیه(یا دیه تغلیط شده) پرداخت کند.
از سوی دیگر، برای سقط جنین جنایی، علاوه بر دیه، پاره‌ای مجازات‌های تعزیری نیز پیش بینی شده که بسته به نحوه اسقاط جنین متفاوت است. این مجازات‌ها به شرح زیر هستند:
- اگر خود مادر عمداً موجب سقط جنین شود، به پرداخت دیه جنین محکوم می‌شود.
- هر کس عالماً و عامداً به واسطه ضرب یا اذیت و آزار زن حامله، موجب سقط جنین وی شود، علاوه بر پرداخت دیه، به تحمل یک تا سه سال حبس محکوم خواهد شد. (ماده ۶۲۲ قانون تعزیرات)
- اگر پزشک یا ماما یا داروفروش (یا اشخاصی که به‌عنوان مشاغل مذکور اقدام می‌کنند) وسایل سقط جنین را فراهم سازند یا خود اقدام به اسقاط جنین نمایند، به تحمل دو تا پنج سال حبس محکوم خواهند شد. (ماده ۶۲۴ قانون تعزیرات)
- سایر اشخاصی که با دادن دارو یا وسایل دیگر موجب سقط جنین شوند، به تحمل شش ماه تا یک سال حبس محکوم می‌شوند و هر کس که زن حامله‌ای را به استعمال دارو یا وسایل دیگر سقط جنین راهنمایی کند، به حبس از سه ماه تا شش ماه محکوم خواهد شد. (ماده ۶۲۳ قانون تعزیرات)
نکته مهم اینکه در هیچ یک از سه مورد اخیر، رضایت یا عدم رضایت مادر تأثیری در تحقق جرم ندارد و در نتیجه، رضایت مادر موجب معافیت ساقط‌کننده جنین از مجازات قانونی نمی‌شود. همچنین هیچ فرقی بین اسقاط جنینِ ناشی از رابطه جنسی مشروع و نامشروع وجود ندارد و سقط جنین در هر دو حالت، ممنوع و مستوجب کیفر است.
نکته دیگر اینکه هرگاه جنین بر اثر حادثه رانندگی سقط شود، راننده مقصر علاوه بر پرداخت دیه، به دو ماه تا یک سال حبس محکوم می‌شود. (ماده ۶۲۳ قانون تعزیرات)
در مورد این سوال که دیه سقط جنین به چه کسی باید پرداخت شود نیز باید گفت اگر مادر موجب سقط جنین شده باشد، دیه جنین را باید به پدر و در صورت نبود پدر به سایر ورثه بپردازد و اگر پدر موجب سقط جنین شده باشد، دیه را باید به مادر بدهد و اگر شخص دیگری مسبب سقط باشد، باید دیه را به پدر و مادر بدهد.
بنابراین:
- سقط جنین، از حیث ماهیت، معادل کشتن یا قتل افراد زاده شده و متولدشده است ولی از حیث مجازات، با آن متفاوت است و قتل محسوب نمی شود و بنابراین، مجازات قصاص را در پی ندارد با این حال، مجازات های دیگری در مورد آن به اجرا درمی آید.
- سقط جنین به سه صورت درمانی(یعنی بر اساس نظر پزشک متخصص و با لحاظ موازین قانونی در زمانی که ادامه حیات جنین، به ضرر او یا مادرش باشد)، کیفری(یا جنایی یعنی سقطی که بر اساس موازین پزشکی و قانونی نیست و مادر اجازه قانونی برای سقط نداشته است) یا خود به خود(که در اثر ورزش یا حرکات شدید و فشار به رحم مادر اتفاق می افتد) صورت می گیرد. از میان این سه نوع، همانگونه که مشخص است، تنها سقط جنین کیفری یا جنایی، جرم و قابل مجازات است. با این حال باید گفت نابود کردن یا سقط جنین از حیث کیفری و جنایی می تواند به صورت عمدی باشد یا غیرعمدی.
- سقط جنین اصولاً مستوجب دیه است که مقدار آن نیز بر حسب سن جنین است که باید بر اساس موازین پزشکی تعیین شود و لذا جلب نظر پزشک متخصص در این باره ضروری است و قاضی به سلیقه خود نمی تواند در این حکم دهد.
- در عین حال، کسانی که به نحوی، اسباب و وسایل سقط جنین را فراهم کرده یا مادر را به سقط جنین راهنمایی و دلالت کرده(چه پزشک و ماما باشند و چه افراد غیرمتخصص)، به حسب مورد، به مجازات های قانونی مقرر در مواد 622، 623 و 634 قانون تعزیرات محکوم می شوند.
- اگر مادر به صورت عمدی، جنین خود را سقط کند، باید دیه بپردازد. همچنین اگر مادر موجب سقط جنین شده باشد، دیه جنین را باید به پدر و در صورت نبود پدر به سایر ورثه بپردازد و اگر پدر موجب سقط جنین شده باشد، دیه را باید به مادر بدهد و اگر شخص دیگری مسبب سقط باشد، باید دیه را به پدر و مادر بدهد.
مطالب مشابه
- دیدگاهتان فقط و فقط در رابطه با همین مطلب باشد.
- لطفا از تایپ فینگلیش بپرهیزید. در غیر اینصورت دیدگاه شما بررسی نخواهد شد.
- هدفتان از ارسال دیدگاه تبلیغ یا بک لینک نباشد. در غیر اینصورت دیدگاه حذف می شود.
- به دیگر توهین و اهانت نکنید.
