شهادت در قوانین کیفری و حقوقی:
حتما در اطرافیان، فامیل یا همسایگان افرادی را می شناسید که درگیر پرونده و محاکم هستند. انسان ها در شرایط احقاق حق خود به هر دستاویزی متصل می شوند. ممکن است گاهی مدارک لازم برای اثبات حق موجود نباشد. احتمال دارد همه مدارک کامل باشد اما برای اقناع مجدانی قاضی نیاز باشد شاهدی نزد قاضی ادای شهادت کند. در هر یک از صور فوق نیاز است که شاهدی به شعبه معرفی گردد. گاهی ما شاهد وقوع جرمی هستیم. در این شرایط ممکن است قاضی یا یکی از طرفین شما را مجاب به شهادت دادن نمایند. در شهادت آن چه مهم و کاربردی است صداقت شاهد است. پس هر آن چه دیدید یا شنیدید بگویید نه بیشتر و نه کمتر. به دلیل پر اهمیت بودن شهادت به ارکان آن می پردازیم. درواقع لازم است که به طور خلاصه گوشه ای از شرایط شهادت و مسائل مربوط به آن را بیان کنیم.
معنی لغوی شهادت در قوانین:
شهادت دادن در لغت به معنی گواهی دادن است. درواقع بیان نمودن چیزی که از آن توسط حواس پنج گانه خود با خبر شدی تا حجت گرد.
معنی اصطلاحی شهادت دادن در قوانین و عالم حقوق:
موضوع مقاله امروز شهادت است. شهادت در قوانین معانی مختلف دارد. آن چه در این مقاله به دنبال توضیح آن هستیم صرفا یکی از معانی شهادت است. شهادت دادن به معنی گواهی دادن است. گواهی به وجود یا عدم وجود اقدامی. درواقع شهادت دادن یعنی شاهد موضوعی را دیده یا شنیده و یا به هر حال لمس نموده است. شنیدن خبری از دیگری شهادت محسوب نمی شود. در شهادت دادن باید خود با یکی از حواس پنجگانه خودت آن اقدام را حس نمود. پس شهادت در اصطلاح حقوقی مانند معنوی لغوی آن گواهی دادن به چیزی است. ماده 174 قانون مجازات اسلامی شهادت را تعریف نموده است.
چند مثال برای شهادت در قوانین:
من با چشم های خودم دیده ام که الف فلان مبلغ را به ج پرداخت نمود. من درتاریخ فلان با گوش های خودم شنیدم که ب به ج فحاشی می نمود. من با چشم های خودم دیدم که الف با ج تصادف نمود. من می دیدم که پرستار از روی قصد بچه را گرسنه و تشنه می گذاشت. من شهادت می دهم که آقای فلانی همیشه برای خانم فلانی ایجاد مزاحمت می کند. در همه این موارد خود شاهد در صحنه وجود بوده است.
شرایط شهادت در قوانین:
ماده 177 قانون مجازات اسلامی برای شاهد شرایطی درنظر گرفته است. از ویژگی های شاهد عاقل بودن اوست. پس دیوانه در هر مرتبه ای باشد شهادتش پذیرفته نیست. فردی که شهادت می دهد باید از حمل مشروع به دنیا آمده باشد. پس اگر شاهد زنازاده باشد نمی تواند شهادت دهد. اگر شاهد در موضوع دعوا ذینفع باشد هم یکی از موانع شهادت است. اگر شاهد فردی باشد که دیگران خرج زندگی او را می دهند یعنی بیکار باشد شهادت او معتبرنیست. ولگرد بودن یا گدا بودن از موانع شهادت است. اگر شاهد با طرفین یا یکی از آن ها دعوا و خصومت دارد نمی توان شهادت او را پذیرفت. شاهد باید فرد بالغی باشد. پس صغیر نمی تواند شهادت دهد. البته شهادت چنین فردی به عنوان مطلع صرفا برای علم قاضی ممکن است پذیرفته شود. اما این شهادت شهادت شرعی نیست. شهادت باید از روی قطع و یقین باشد.
تحلیل شرایط سن شاهد:
شهادت شامل 2 بخش است. بخش اول زمان تحمل شهادت. زمانی که شاهد می بیند چه اتفاقی رخ داده است. بخش دوم زمان ادای شهادت است. یعنی زمانی که شاهد نزد قاضی به شهادت دادن می پردازد. به ماده 178 قانون مجازات اسلامی دقت کنید. این ماده بیان می دارد در زمان تحمل شهادت شاهد باید غیر بالغ ممیز باشد. شاهد در زمان ادای شهادت باید به سن بلوغ رسیده باشد. غیر بالغ به ممیز و غیر ممیز تقسیم می شود. صغیر ممیز صغیری است که حداقل های خوب و بد را تشخیص می دهد. صغیر غیر ممیز کودکی را می گویند که قدرت تمیز حداقل ها را هم نداشته باشد. پس در زمان تحمل شهادت صغیر ممیز بودن عیبی ندارد. زمانی که قرار است شهادت دهد باید بالغ شده باشد. ماده1314 قانون مدنی سن شهادت را بیان نموده است.
محل ادای شهادت:
شهادت باید نزد قاضی انجام شود تا معتبر باشد. پس صرفا شهادت در کلانتری نمی تواند مبنای یک رای باشد. اگر از کسی که در کلانتری شهادت دروغ داده شکایت نماییم عنوان مجازات شهادت دروغ نمی شود. چون شهادت دروغ زمانی محقق می شود که نزد قاضی و در دادگاه باشد.
انواع شهادت در قوانین:
شهادت مستقیم، شهادت غیر مستقیم یا شهادت بر شهادت شاهد، شهادت شرعی، شهادت تبرعی از انواع شهادت هستند.
شهادت مستقیم: یعنی شهادتی که شاهد خود موضوع شهادت را دیده و قاضی او را برای شهادت دادن دعوت نماید.
شهادت غیر مستقیم: تعبیر متفاوتی دارد. فرض کنید الف موضوعی را دیده و قرار است آن را شهادت دهد. اما الف دچار حادثه ای شده و نمی تواند شهادت دهد. اگر ب حرف های او را تمام و کمال شنیده باشد می تواند شهادت غیر مستقیم دهد. یعنی شهادت دهد بر شهادت دیگری. به عبارتی بگوید من شهادت می دهم که الف موضوع را مشاهده کرده و این چنین بازگو می کند. ماده 1320 قانون مدنی این نوع شهادت را شرح داده است.
شهادت شرعی: یعنی شهادتی که اعتبار شهادت را داشته باشد. یعنی شرایط شاهد کامل باشد. ماده177 و 178 قانون مجازات می توانند در این امر به قاضی یاری دهند. ماده 175 قانون مذکور صراحتا شهادت شرعی را بیان نموده است. شهادت معتبر و دارای حجیت که می تواند موجب علم قاضی شود.
شهادت تبرعی: یعنی اگر خود شاهد بدون این که از او دخواست شود برای ادای شهادت حاضر شود. درواقع داوطلبانه و بدون این که قاضی او را دعوت کند به دادگاه مراجعه کند و برای قاضی جریان را تعریف نماید.
جرح شهود:
ماده 191 قانون جزا جرح شهود را بیان نموده است. جرح شهود یعنی وجود شرایط شهادت شرعی را در شاهد طرف زیر سوال بردن. اگر طرف شهودی ارائه کند که شرایط ماده 177 و 178 قانن جزا را نداشته باشد قابل جرح است. می توان آن ها را طبق قانون جرح کرد. مردم باور دارند که اگر شاهد از افراد خانواده و خویشاوند ذینفع شهادت باشد شهادت او قبول نیست. اما این یک باور غلط است. ارزش و اعتبار شهادت در چنین شرایطی به نظر قاضی بستگی دارد. اگر قبل از اثبات حکم بر مبنای شهادت، دروغ بودن شهادت اثبات شود می توان شاهد را جرح نمود. پس اگر شاهد دیوانه، متکدی و ولگرد و…باشد یعنی شرایط ماده177 را نداشته باشد شهادت او نامعتبر است.
زمان جرح:
جرح شهود باید قبل از شهادت دادن باشد. یعنی قبل از این که شاهد چیزی را شهادت دهد باید طبق مواد قانونی شهادتش را زیر سوال برد. ماده 193 قانون جزا همین موضوع را یادآور می شود. اگر پس از ادای شهادت متوجه موجبات جرح گشتید جرح تا پیش از صدور حکم به عمل می آید.
تعدیل شاهد:
اگر طرف مقابل دعوای شما شاهدین شما را جرح نمود شما باید اثبات کنید که شاهد شرایط ماده177 را دارد. این قدام شما تعدیل شاهد نام دارد و موجب اعتبار بخشی به گفته های شاهد می شود. گاهی برای در امان ماندن شاهد اجازه حضور طرفین در زمان حضور شاهد داده نمی شود.
اعتبار شهادت زن در قوانین:
زن هم مانند مرد می تواند شهادت دهد. تنها فرقی که میان آن ها در شهادت است نصاب زن و مرد در شهادت دادن می باشد. در اکثر جرایم شاهد باید دو مرد باشد. در برخی جرایم اگر فقط یک شاهد مرد داشته باشیم باید دو شاهد زن ارائه دهیم. در ادامه مقاله پرونده هایی که شهود زن هم می توانند در اثبات آنها موثر باشد را بیان نمودیم.
شهادت در جرم قتل:
ماده160 قانون جزا بیان می دارد یکی از راه های اثبات قتل شهادت است. قصاص از جرایمی است که با شهادت بر شهادت هم ثابت می شود. نصاب شهادت در کلیه جرایم 2 مرد است. قتل عمد فقط با شهادت 2 مرد عادل ثابت می شود. قتل غیر عمد با شهادت دو مرد یا یک مرد و دو زن یا یک مرد و قسم اثبات می شود. قتل شبه هم نیز به همین شکل است.
شهادت در جرم کلاهبرداری، خیانت در امانت و اختلاس:
جرم کلاهبرداری از جرایم تعزیری است. جرایمی که تعزیری هستند از طریق شهادت قابل اثبات هستند. همین جرایم را از طریق شهادت بر شهادت نمی توان اثبات نمود. به ماده 199 قانون جزا دقت کنید. برای شهادت دادن نیاز است که 2 مرد عادل ادای شهادت نمایند. شهادت 2 مرد عادل می تواند خیانت در امانت را اثبات کند. اما در خصوص شهادت بر شهادت شاهد اصلی قاعده ای وجود دارد. جرایم حد و تعزیر با شهادت بر شهادت اثبات نمی شوند. جرم خیانت در امانت یک جرم تعزیری است. با شهادت بر شهادت اثبات نمی شود. شرایط اثبات جرم اختلاس نیز به همین ترتیب است. جرایم بسیاری هستند که به همین ترتیب با شهادت قابل اثبات هستند. ذکر تمام موارد از حوصله بحث خارج است.
شهادت در پرونده های حقوقی:
شهادت هم در پرونده های کیفری و هم در پرونده های حقوقی به عنوان ابزار اثبات حق استفاده می شود. برای این که شهادت معتبر باشد باید قطعی و یقینی باشد به دور از تردید. آن چه که شاهد می گوید باید با موضوع دعوا مطابقت داشته باشد. تعداد شاهد در نوع پرونده های حقوقی متفاوت از کیفری است. در پرونده طلاق و رجوع از طلاق و دعاوی غیرمالی مثل وصیت شهادت 2 مرد کفایت می کند. اگر دعوی مالی باشد مثل ارث اجاره و… گواهی 2 مرد و یک زن کفایت میکند. اگر موضوع بکارت و امور زنان باشد شهادت چهار زن یا دو مرد یا یک مرد و دو زن. اصل نکاح نیز با شهادت دو مرد یا یک مرد و دو زن اثبات می شود.
شهادت دروغ:
به دروغ شهادت دادن نزد مقام قضایی جرم است و مجازات دارد. به عبارت دیگر اگر فردی به امری خلاف حقیقت شهادت دهد تحت شراطی این اقدام جرم است. اول این که باید شهادت نزد قاضی باشد. دوم این که باید بر مبنای شهادت او رای صارد شده باشد. درمواقعی قاضی خود متوجه کذب بودن شهادت شده و از روی باقی مدارک رای صادر می نماید. اگر متوجه دروغ بودن شهادت شاهدین طرف مقابل دعوا شدید سعی کنید راهی برای اثبات آن پیدا کنید. اگر رای بر پایه شهادت دروغ صادر شود باید با مدارک اثبات دروغ بودن شهادت، اقدام به اعاده دادرسی نمایید.
شهادت افراد فراموش کار:
ماده180 قانون جزا صراحتا در این مورد حکم صادر نموده است. این ماده بیان می دارد که اگر شاهد فردی است که زود فراموش می کند شهادتش معتبر نیست. افرادی که سهل انگار هستند نیز وضعشان به همین منوال است. البته اعتبار شهادت چنین افرغدی به نظر قاضی بستگی دارد.
رجوع از شهادت:
شاهد ممکن است اقرار کند که شهادتش کذب بوده است. به عبارتی شاهد می تواند از شهادت خود رجوع کند. در این صورت مثل این است که از ابتدا شاهدی وجود نداشته است. یعنی قاضی بی توجه به اظهارات شاهد، رای صادر می کند. هم در پرونده های حقوقی و هم پرونده های کیفری شهادت قابل رجوع است. اگر شاهد به کذب بودن شهادت اقرار نماید ممکن است مجازات شهادت دروغ گریبانگیر او شود. البته نیاز به شکایت شاکی دارد. توضیه می شود که هر آن چه دیدید و یا شنیدید کامل بیان کرده و این جرم را مرتکب نشوید. ماده 1319 قانون مدنی موید این گفته است.
ترجیح شهادت شرعی بر برخی ادله اثبات:
ماده213 قانون جزا صراحتا به این موضوع اشاره نموده است. اقرار که شاه ادله است. یعنی اگر در پرونده ای خود متهم اقرار کند در اکثر مواقع نیازی به ادله دیگر نیست. یعنی پرونده مختومه می شود. پس از اقرار شهادت است که بر ادله یگر برتری دارد. یعنی اگر شاهدی در پرونده باشد معمولا نوبت به قسامه و سوگند نخواهد رسید. همچنین اگر سخن شاهد با سوگند طرف مقابل متعارض باشد سخت شاهد برتر است.
تحقیق محلی:
همیشه این طور نیست که شاهد برای ادای شهادت به دادگاه دعوت شود. گاهی قضات تصمیم می گیرند که در خصوص پرونده ای تحقیق محلی انجام شود. در این موارد مامور پلیس در محل وقوع جرم حاضر می شود . او از مردم، مغازه دار ها یا همسایگان در خصوص نحوه وقوع جرم تحقیق می کند. این خود نوعی شهادت است.
مجازات شهادت دروغ:
شهادت دروغ همانطور که می دانید جرم است. ابتدا باید شکواییه ای تنظیم کنید. این شکواییه را ازطریق دفتر خدمات قضایی به دادسرای محل وقوع جرم ارسال نمایید. مدارک و مستندات خود را آماده کنید. پرونده در ددسرا بررسی می گردد. شاهد کذب گو طبق ماد 650 تعزیرات قانون جزا به حبس یا جزا نقدی محکوم می گردد. اگر فردی که به ضرر او شهادت دروغ داده از لحاظ مادی خسارت ببیند شاهد باید جبران کند.
گردآورنده: شکیبا کاظمی اسفه
پی نوشت : متاسفانه همیشه عادت داریم وقتی که به مشکلی برخورد کردیم برای مشاوره حقوقی و حل مشکل میریم پیش وکیل اما شما می تونید با استفاده از یه راه کار ساده همیشه به یه وکیل دسترسی داشته باشید به خصوص در مورد شهادت در قوانین؛ عدلینو برای شما این راه کار رو آماده کرده شما با دانلود و نصب اپلیکیشن عدلینو می توانید همیشه و در هر زمان هر مکان بتونید با یه وکیل خبره مشورت کنید قرار ملاقات حضوری بزارید و قرارداد وکلات ببندید تا مشکلتون حل بشه.
مطالب مشابه
- دیدگاهتان فقط و فقط در رابطه با همین مطلب باشد.
- لطفا از تایپ فینگلیش بپرهیزید. در غیر اینصورت دیدگاه شما بررسی نخواهد شد.
- هدفتان از ارسال دیدگاه تبلیغ یا بک لینک نباشد. در غیر اینصورت دیدگاه حذف می شود.
- به دیگر توهین و اهانت نکنید.
