نفقه
قبل از آن که دو نفر تصمیم به ازدواج بگیرند باید به بسیاری از خصوصیات اخلاقی یک دیگر دقت کنند.ازدواج مقوله بسیار مهمی است.شما سالیان سال باید درکنار همسرتان بهترین لحظات زندگی خود را سپری کنید.در این میان توجه به عدم خساست مرد نکته ویژه ای است.می دانیم که از زمان جاری شدن صیغه عقد دختر و پسر به هم محرم می شوند.دقیقا از همین زمان است که نسبت به یک دیگر دارای وظایف متعددی می شوند.در این زمان است که ریاست مرد در خانوده تثبیت می گردد. درواقع در قانون مدنی مرد رئیس خانواده است.البته مفهوم رئیس عرفی است.هم زمان با اخذ لقب رئیس وظایف بسیار مهمی نیز بر دوش مرد خانه تحمیل می گردد.مهم ترین وظیفه که قران کریم نیز به آن تاکید نموه است پرداخت خرجی زن و فرزندان است.کلمه خرجی اصطلاح عرفی است اما در اصطلاح حقوق به خرجی ، نفقه می گویند.مرد موظف است طبق قانون تمام اسباب و اثاثیه ضروری زندگی را تهیه نماید.تکالیف مرد در خصوص نفقه به این یک مورد ختم نمی شود.مرد موظف است مسکن ،خوراک، پوشاک هزینه های درمان و موارد ضروری دیگر را برای زن و فرزندانش تهیه نماید.نفقه در فقه نیز شامل هرچیزی می شود که زن برای هزینه ضروری زندگی نیازدارد.مرد موظف به تامین نمودن هزینه هی غیر ضروری نیست.به طور مثال هزینه 3میلیومنی برای آرایشگاه جزو هزینه های ضروری محسوب نشده و نیز برعهده مرد قرار ندارد.باید بدانیم که هم پرداخت نفقه زن و هم نفقه فرزندان واجب است.در ادامه به ضمانت اجراهای عدم پرداخت نفقه خواهیم پرداخت
نفقه در قانون مدنی :
در قانون مدنی ماده 1107 صراحتا مواردی از نفقه را نام برده است.به طور مثال البسه مسکن اثاث ضروری منزل.اگر زن بیمار باشد تهیه دارو و پرداخت هزینه های آن به عهده همسر وی است.
تمکین به چه معناست؟
تمکین به طور کلی به معنای اطاعت از مرد خانه است.یعنی اگر زن به حرف ها و دستورات همسرش گوش فرا دهد و اطاعت بنماید از وی تمکین نموده است.درواقع زن موظف است که در مسائل و تصمصمیات زندگی از نظر همسرش تبعیت کند.تمکین نیز شامل خانه داری،حسن معاشرت و انجام وظایف موجود در خانه است. تمکین در علم حقوق جز وظایف زوجه است.برای پرداختن به معنای دقیقی از تمکین باید ابتدا انواع آن را بشناسیم.
انواع تمکین:
تمکین عام:تمکین عام به معنی آن است که زن در مسائل زندگی و زن و شوهری از حرف مرد اطاعت کند.درواقع حرف مرد حرف اول خانه است و زن موظف به تبعیت از دستورات مرد است.همچنین هر دو موظف به رعایت حسن معاشرت و احترام نسبت به هم دیگر هستند.انجام موارد خانه داری و نگهداری از فرزندان و … از موارد تمکین عام هستند.
مثالی برای تمکی عام:
زنی را فرض نمایید که همسرش به او اجازه نداده است که در مهمانی آخر شب همسایه دیوار به دیوار شرکت کند.در این صورت زوجه موظف به اطلاعت از همسر می باشد.درواقع درصورت اطاعت از همسر تمکین عام نموده است
تمکین خاص:
این تمکین معنای متفاوتی از تمکین عام دارد.مفهوم تمکین خاص جزئی از تمکین عام است.به عبارتی مفهوم تمکین عام گسترده تر از تمکین خاص است.تمکین خاص به معنی انجام روابط زناشویی در هر زمان که زوج درخواست نماید می باشد.تمکین بدین معنی نیست که اگر زوجه در خواست برقراری رابطه داشته باشد مرد موظف به تمکین نیست.منظور این است که در صورتی که زوج چنین درخواستی نماید زوجه موظف به پذیرفتن است.با انجام این عمل زوجه تمکین خاص نموده است.
تمکین در دوره نامزدی و بعد از عقد :
می دانیم دختر و پسر بعد از جاری شدن صیغه عقد است که نسبت به هم وظایفی پیدا می کنند.البته قبل از خواندن خطبه عقد نیز وظایف اخلاقی و انسای بسیاری نسبت به هم دارند.مثال بارز خیانت نکردن و پایبندی به عهد و پیمانمی باشد.تکلیف قانونی زوجین بعد از خواندن خطبه عقد حاصل می گردد.روابط زوجین به 2تقسیم می گردد.دوران قبل از عقد(نامزدی)و بعد ازعقد.
دوران قبل از عقد:
آیا در دوران نامزدی مرد مکلف به پرداخت نفقه است؟
دوران قبل از عقد،نامزدی نام دارد.در نامزدی و قبل از خواندن خطبه عقد مرد مکلف به پرداخت نفقه نمی باشدبعد از محرم شدن زوجین، نفقه بر عهده مرد قرار می گیرد.
آیا زوجه مکلف به تمکین عام و خاص در دوره نامزدی است؟
در دوران نامزدی زوجه تکلیفی به تمکین عام و خاص ندارد. چرا که تمکین مخصوص زمانی است که محرمیت میان آن ها برقرار باشد.
اگر زوجین فقط صیغه موقت بخوانند تکالیفشان در رابطه با نفقه و تمکین چیست؟آیا تکالیف قانونی آن ها مانند صیغه دائمی است؟
اگر صیغه موقت میان دختر و پسری خوانده شد و آن ها عقد موقت نمودند وضع متفاوت است.در قانون در چنین شرایطی به زن نفقه تعلق نخواهد گرفت مگر اینکه در عقدنامه تصریح شده باشد.اما از لحاظ تمکین زوجه موظف به تمکین می باشد.
تکلیف نفقه و تمکین بعد از عقد:
بعد از خواندن خطبه عقد مرد مکلف به پرداخت نفقه و زن مکلف به تمکین است.البته زن بعد از عقد حقی به نام حق حبس دارد در ادامه آن را شرح می دهیم.
ارتباط نفقه حق حبس و مهریه:
می دانیم که بعد از جاری شدن صیغه عقد زوج موظف به پرداخت مهریه و نفقه می گردد.دقت نمایید که در دوران عقد مرد موطف به پرداخت نفقه است ولی زن میتواند از حق حبس خود تا پراخت مهرریه استفاده نمایدبه این صورت که زن می تواند تمکین نکند تازمانی که مرد مهریه او را پرداخت نماید. به این حق زوجه حق حبس گفته می شود.این حق در قانون صرفا برای زوجه وجود دارد.توجه کنید که عدم تمکین زوجه قبل از پرداخت مهریه شرایطی دارد.یکی از شرایط مهم آن است که اگر زن فقط یک بار تمکین نماید دیگر حق حبسی برای او باقی نخواه ماند.چه تمکین عام نماید و چه تمکین خاص.مثالی جالب در این خصوص می آوریم.فرض کنید زن از حق حبس خود استفاده نموده است.همسرش از او می خواهد تا با یکدیگر به خانه اقوام بروند.در این میان اگر زوجه به حرف زوج تمکین و به مهمانی برود حق حبس او از بین می رود. وقتی صحبت از ازبین رفتن حق حبس میشود نباید نگران مهریه باشیم. مهریه سرجای خود باقی است فقط زوجه دیگر حق حبسی ندارد.ماده 1085 قانون مدنی از این حق حبس صراحتا نام برده است.اگر زوجه از این حق قانونی خود استفاده نماید تا پایان پرداخت مهریه این حق باقی است یعنی اگر طبق صلاحدید قاضی مرد باید تا 20 ماه قسط دهد تا پایان این اقساط زن حق دارد تمکین نکند.
اجرت المثل و تفاوت آن با نفقه :
مرد بعد از جاری شدن صیغه عقد موظف است تحت شرایطی اجرت المثل نیز پرداخت نماید. موضوع اجرت المثل را نباید با نفقه خلط نمود چرا که دو موضوع متفاوت هستند.برای ان که زن مستحق دریافت اجرت المثل باشد باید کارهایی که قانونا به عهده او نیست انجام داده باشد. نکته مهم این که اقدامات خانم اگربا قصد تبرعی و رایگان انجام گرفته باشد زن مستحق دریافت آن نیست.فرض کنید خانمی همسر بیماری دارد یا فرزند مشترکشان بیمار است.زن مانند یک پرستار شبانه روز برای بیمار مذکور زحمت کشیده است.حال آن که وظیفه قانونی زوجه نگهدای از بیمار نبوده است.وظیفه زوج بردن بیمار به بیمارستان یا گرفتن پرستایری مخصوص بوده است.زن برخلاف آن که وظیفه ای بردوش نداشته این اقدامات را انجام داده است.حال با اثبا ت آن برای قاضی مستحق دریافت اجرت المثل است.
نشوز به چه معنی است ؟و ناشزه کیست؟
اگر زن از انجام وظایف زوجیتی خود سرباز زند ناشزه محسوب می گردد.نشوز در قانون هم برای زوج و هم برای زوجه است اما معمولادر دادگاه ها برای زوجه استفاده می شود. نشوز یعنی سرپیچی از انجام وظایف.زنی را فرض کنید که با وجود تهیه اقلام خوراکی در منزل توسط زوج،غذا نمی پزد با وجود داشتن شرایط.در چنین فرضی زن ناشزه است.نکته مهم این که اگر زن از حق حبس خود استفاده نماید ناشزه محسوب نمی گردد. این یک استثنا است.اثر مهم در بحث نشوز این است که در صورتی که زن ناشزه باشد مستحق دریاف نقفه نمی باشد.اگر زن از حق حبس خود استفاده نماید ناشزه محسوب نشده و نفقه به خانم تعلق می گیرد.البته باید نشوز زن به صورت قانونی اثبات گردد.در ادامه به راه های قانونی موارد مرتبط با این مقاله می پردازیم.
در صورتی که زن شاغل باشد باز هم به او نفقه تعلق می گیرد؟
بله در صورت تمکین زوجه و ناشزه نبودن او به باز هم به او نفقه تعلق میگیرد.داشتن شغل و حتی میلیاردر بودن خانم هم نمی تواند این وظیفه را از دوش زوج بردارد.همانطور که حتی اگر زن وسایل زندگی را تهیه نموده باشد بازهم در قانون رئیس خانه مرد است. البته زوجه می تواند تحت شرایطی اقلام خریداری شده را پس گیرد. اگر زن از پول خود برای زندگی هزینه نمود درصورت درخواست زن مرد موظف است مبلغ را به خانم برگرداند.
راه های قانونی:
دادخواست مطالبه نفقه همسر(پرونده حقوقی):برای طرح چنین دادخواستی ابتدا باید بدانیم که موضوع این پرونده حقوقی است نه کیفری.در این دادخواست صرفا نفقه ای که به همسر تعلق می گیرد بررسی می شود. نفقه فرزندان باید یا ضمن این دادخواست یا در دادخواست دیگری خواسته شود.اگر خانم هستید و زوج نفقه پرداخت نمی کند می توانید پس از طرح دادخواست، استشهادیه ای تنظیم کنید.در این استشهادیه همسایگان یا اقوامی که از موضوع اطلاع دارند در آن شهادت به پرداخت ننمودن نفقه می دهند.در صورت صلاحدید قاضی شهود باید برای ادای شهادت حاضر گردند.همچنین زن می تواند برای اثبات عدم پرداخت نفقه توسط مرد به موارد دیگر نیز اشاره کند مانند بیکاری مرد.دراکثر موارد موضوع به کارشناس ارجاع می گردد. کارشناس بسته به شرایط شغلی و جسمی مرد،وضعیت تحصیلی خانم برای او میزان نفقه را معین می نمایند.اگر زن قبل از ازدواج درخانه پدری خود خدمتکار داشت زوج موظف است برای زوجه خدمتکار بگیرد.البته در صورت داشتن شرایط مناسب این وظیفه زوج است.توجه کنیدکه رویه قضایی در چنین موارادی به مرد سخت نخواهد گرفت.به دلیل شرایط اقتصادی نابسامان مردم قضات سعی می نمایند که در چنین مواردی که زن صرفا به دلیل نداشتن خدمتکار دادخواست داده است دادخواست او را رد نمایند.اگر اثبات شد که مرد نفقه پرداخت ننموده اگر موضوع دادخواست مطالبه نفقه باشد مرد ملزم به پرداخت می گردد.حبس مجازات پرونده های کیفری است نه حقوقی.
شکواییه ترک انفاق همسر(پرونده کیفری):رویه قضایی شکواییه ترک انفاق تقریبا مانند پرونده حقوقی است.اما تفاوت های مهمی نیز دارد.مهمترین تفاوت در این است که ترک انفاق پرونده کیفری است.یعنی باید شکواییه تنظیم گردد نه دادخواست.درصورت اثبات عدم پرداخت نفقه مرد به حبس محکوم میگردد.روال رسیدگی در این پرونده به همان صورت رسیدگی در پرونده ی حقوقی است.در این نوع شکواییه صرفا نفقه ای که به زن تعلق خواهد گرفت بررسی می شود نه نفقه فرزندان.
مطالبه نفقه فرزند:اولین خصوصیت طرح این دعوا این است که دعوا حقوقی است نه کیفری.در صورت اثبات عدم پرداخت نفقه مرد مکلف به پرداخت میشود و دیگر مجازات حبسی در نظر گرفته نخواهد شد.این دادخواست برای فرزندان مشترک است.مرد وظیفه دارد نیازهای تحصیلی و مسکن و البسه و … که ضروری هستند را برای فرزندان تهیه نماید.
ترک انفاق فرزند:شکواییه در این خصوص تنظیم می گردد.درصورتی که مرد پرداخت نفقه فرزند را ترک نموده باشد می توان این شکواییه را علیه وی مطرح نمود.
الزم به تمکین:این قسمت از مطلب مقاله بسیار کاربردی است.دلیل آن واضح است.در اکثر پرونده های خانواده الزام به تمکین بیان ی گردد.درابتدا باید بدانیم الزام به تمکین به چه معناست؟از لحاظ قانون زن موطف به تمکین است.اگر زوجه تمکین عام ننماید مرد می تواند از طریق دادگاه او را ملزم نماید.برای طرح چنین دعوایی مرد باید دادخواست حقوقی دهد.بعد از ارجاع پرونده قاضی با تحقیقات محلی کشف می نماید که حقیقتا زن خانه راترک نموده یا خیر.در مواردی مرد خانه دیگری غیر از خانه مشترک معرفی نموده و از این طریق قوه قضایه را فریب میدهد.به این صورت اثبات میکند که زوجه منزل را ترک کرده است.در قانون تا زمانی که زن در خانه مشترک زندگی می کند فرض می شود که نفقه دریافت می نموده است.درواقع ادامه زندگی مشترک اماره بر دریافت نفقه است مگر زن قانونا اقدام نماید.
اگر شما آن زوجی هستید که نفقه زن و فرزندان خود را پرداخت می نمایید اما بازهم علیه شما دعاوی مربوط به نفقه مطرح شده است به این مطلب توجه کنید:برای اثبات پرداخت نفقه شما می توانید به مبالغی اشاره نمایید که به خانم و فرزندان پرداخت کرده اید.از طریق رسید و فیش یا پرینت حساب قابل اثبات است.شهود لازم را نیز در جلسه حاضر بفرمایید.
گردآورنده: شکیبا کاظمی اسفه
شما می توانید با دانلود و نصب اپلیکیشن عدلینو از مشاوره حقوقی هم بصورت مشاوره حضوری و هم مشاوره آنلاین، با بزرگترین جامعه ی وکلا در کشور بهره مند شوید؛ عدلینو برترین پلتفرم مشاوره حقوقی کشور
مطالب مشابه
- دیدگاهتان فقط و فقط در رابطه با همین مطلب باشد.
- لطفا از تایپ فینگلیش بپرهیزید. در غیر اینصورت دیدگاه شما بررسی نخواهد شد.
- هدفتان از ارسال دیدگاه تبلیغ یا بک لینک نباشد. در غیر اینصورت دیدگاه حذف می شود.
- به دیگر توهین و اهانت نکنید.
