اثبات دعاوی در دادگاه
این روز ها مردم به دلیل شرایط سخت زندگی عصبی تر هستند احتمال بروز دعوا میان آن ها بیشتر است. اکثرا کلاهبرداران در انجام جرم خود هیچ گونه ردپایی از خود به جای نمی گذارند. در نتیجه سرانجام بزهدیده می ماند و هیچ گونه مدرکی. یعنی بزهدیده به کلاهبردار اعتماد نموده و در نهایت هیچ مدرکی از او برای ارائه به دادگاه ندارد. قضات نمی توانند خلاف قانون رای دهند. گاهی مشخص است که حق با شاکی است اما چون هیچ دلیل و مدرکی نداریم نمی توانیم اثبات دعاوی کنیم. قاضی هم ناچار است به مدارک ما نگاه مرده و رای دهد. اگر قاضی بدون هیچ دلیل و مستندی فردی را محکوم نماید باید پاسخگو باشد. این یک تخلف است. اما ادله اثبات دعاوی کدام هستند و در دعاوی متفاوت چه ادله ای باید استفاده شود؟ در این قاله در رابطه با ادله اثبات دعوا و امارات قضایی بحث می نماییم.
مدلل بودن در دعاوی به چه معناست؟
همانطور که می دانید اصل بر برائت است. یعنی اصل این است که کسی جرمی مرتکب نشده است. در واقع به عبارتی بری بودن افراد از جرایم را اصل برائت می گویند. اگر بخواهیم کسی را مجازات کنیم باید با دلایلی جرم او را اثبات کنیم. دلایل در انواع پرونده های حقوقی و کیفری متفاوت است. اعتبار دلایل هم معمولا متفاوت می باشد. مدلل و مستند بودن به معنی دارای دلایل و مدارکی است که بتواند اثبات دعاوی کند.
ادله اثبات دعاوی کدامند؟
در قانون از ادله اثبات صحبت شده است. حتی موادی به آن اختصاص داده شده است. ماده 160 قانون مجازات اسلامی ادله اثبات را نام برده است. 1-اقرار که شاه دلیل است. در اکثر موارد با وجود اقرار متهم، نیاز به ادله دیگر نیست. اقرار نوعی اعتراف به جرم و یا حق دیگری است. 2-شهادت. این مورد را در مقاله پیشین مفصلا شرح دادیم. 3-قسامه. این دلیل در همه جرایم کاربرد ندارد. در پرونده های حقوقی نیز قسامه دلیل محسوب نمی شود. 4-سوگند که این مورد هم در پرونده های حقوقی هم در پرونده های کیفری وجد دارد. 5-آخرین دلیل علم قاضی است. علم قاضی با دلایل و امارات و اوضاع و احوال مربوط به پرونده حاصل می شود.
فیلم تصویری یا صدای صوتی :
امروزه اکثر افراد دارای گوشی هایی با قابلیت ضبط صدا و تصویر هستند. درواقع به دلیل پیشرفت تکنولوژی و فضاهای مجازی افراد برای اثبات دعاوی گاهی از این نوع مدراک بهره می گیرند. فرض کنید در آپارتمانی دوربین مداربسته نصب شده است. احدی از همسایگان در شب خودرو یکی از همسایگان را می دزد. این واقعه با استفاده از دوربین ثبت شده است. فرض کنید الف کارت اعتباری خود را به ب داده تا مبلغی را برای خود جابجا کند. ب با استفاده از رمز کارت حساب الف را خالی کند. سپس ب و الف در ملاقات های خود از این موضوع صحبت کنند. ب شروع به اعتراف به جرم نماید. الف این صدا را ضبط کند. پس ضبط صدا و تصویر هم می تواند برای اثبات حق کمک کننده باشد. اعتبار آن در دادگاه و عنوان آن در پاراگرفا های بعدی توضیح خواهیم داد.
هدف از ضبط صدا و تصویر:
همیشه ضبط صدا و تصویر برای دفاع در دادگاه و اثبات دعاوی نیست.گاهی افراد برای تهدید کردن و مجبور نمودن فرد به انجام جرم صدا و تصویر او را ضبط می کنند. مثلا فرض کنید الف به دختری تجاوز نماید و از او فیلم برداری کند. با این فیلم او را تهدید کند که مثلا اگر ب را نکشی فیلم تو را پخش می کنم. پس اهداف ضبط صدا و تصویر می تواند متفاوت باشد.
اعتبار فیلم و صدای ضبط شده در دادگاه:
ادله اثبات دعاوی همان 5 موردی است که در ماده 160 قانون مجازات اسلامی ذکر شده است. البته این ماده صرفا در خصوص پرونده های کیفری می باشد. ادله اثبات در پرونده های حقوقی همین موارد است اما قسامه از آن ها حذف می گردد. همانطور که در فوق گفتیم قسامه فقط در پرونده های کیفری دلیل محسوب می شود. اما در خصوص صداها و تصاویر ضبط شده وضع متفاوت است. غیر از موارد 5 گانه ماده160 مدارک دیگر دلیل محسوب نمی شوند. یعنی مدارک دیگر به عنوان اماره مستند رای می گردند. صدا و تصویری که ضبط شده است می تواند صرفا به عنوان اماره در نظر گرفته شود.
اماره به چه معناست؟
اماره یعنی نشانه ای که موجب علم قاضی شود. یعنی قاضی با وجود صدای ضبط شده ظن به حق بودن دعوا پیدا نماید. یا این که باوجود این صدا و تصویر قاضی سعی نماید از متهم تحقیق بیشتری شود. علم قاضی می تواند مستند صدو رای باشد. بعد از اثبات اصالت صدا و تصویر قاضی می تواند مستند به این امارلت رای دهد.
اثبات اصالت صدا و تصویر ضبط شده برای اثبات دعاوی:
این روزها به دلیل پیشرفت تکنولوژی و علم رایانه افراد امکان جعل صدا و تصویر وجود دارد. ممکن است فردی برای ایجاد پاپوش و دردسر برای دیگری دست به چنین اعمالی بزند. پس قبل از هرچیز قاضی باید مطمان شود که این صداها و تصاویر اصالت دارند. برای اثبات اصالت آن ها، صدا ها و تصاویر به کارشناس یا پلیس فتا ارجاع می گردد. پس از راستی آزمایی نظر کارشناس یا گزارش فتا ارائه می گردد. نظر کارشناس قابل اعتراض است. اما گزارش پلیس فتا قاطع است.
اعتبار پیامک در فضای مجازی برای اثبات دعاوی:
فضای مجازی شامل اینستاگرام، تلگرام، واتساپ، توئیتر و سایت ها و….می گردد. گاهی مجرم از طریق هرکدام از فضاهای مجازی پیامک های به بزهدیده دهد که نشان از جرم نمودن او باشد. با خود بگوید از طریق واتساپ حق بزهدیده اثبات نمی شود. مثلا به او پیام دهد که ” پولت را می خورم و نمی توانی اثبات کنی چون مدارک نداری”. متاسفانه این عبارات برای همه ی ما آشناست چرا که حداقل یک بار طعمه آن ها شده ایم. در چنین مواردی باید بدانید که اعتبار پیامک ها در فضای مجازی صرفا برای قاضی به عنوان اماره است. دلیل محسوب نمی شود. اماره ای برای علم قاضی و اقناع وجدانی قاضی است. پس اصالت پیامک نیز باید در پلیس فتا یا از طریق کارشناسی اثبات شود. اگر اثبات شود موجب علم قاضی می شود. قاضی به دلیل علمی که از این امارات حاصل شده می تواند رای دهد.
اعتبار مسیج یا پیام کوتاه:
ممکن است فرد محق دارای پیام هایی باشد که در فضاهای مجازی رد و بدل نشده است. این پیامک ها نیز دلیل محسوب نمی شوند. اماره هستند و موجب علم قاضی می شوند. البته اصالت این پیامک ها از طریق استعلام از مخابرات و ارجاع به کارشناسی باید اثبات شود. باید بدانیم که چون مدارک خارج از فضای مجازی است پس پرونده به پلیس فتا ارجاع نمی شود. پس از اثبات اصالت پیامک ها رای بر مبنای علم قاضی صادر می شود.
آیا ضبط صدا و تصاویر دیگری جرم است؟
در وهله اول ضبط صدا و تصاویر جرم نیست. بسته به این که چطور از این صدا و تصاویر استفاده می شود ممکن است جرم باشد. ضمنا این که چه کسی اقدام به ضبط نموده هم مهم است. افراد عادی که صدا و تصاویر را ضبط نموده باشند مرتکب جرم نشدند. اما اگر این فیلم و صوت را منتشر کنند یا وسیله تهدید دیگری قرار دهند جرم است. چون با این اقدام احتمال به خطر افتادن آبرو و حیثیت دیگری وجود دارد. همچنین اگر کارمند برخلاف افراد عادی دولت ضبط را انجام دهد این جرم واقع شده است.
ماده 582 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات:
این ماده در خصوص انجام جرم توسط مستخدمین دولتی است. درواقع اگر کارمندان دولتی به نامه ها یا مکالمات تلفنی افراد بدون اجازه قانون دسترسی پیدا نمایند جرم است. اگر مامور دولتی نامه ها و مکالمات را باز، مسدود یا معدوم کند جرم است. اگر بدون اجازه صاحب آن شروع به ضبط و استراق سمع و یا افشا نماید جرم محسوب می شود. این مجرم به حبس یا جزای نقدی محکوم می شود. اطلاع صاحب آن در ضبط یا افشا یا تغییر و موارد این چنینی در وقوع جرم موثر است.
نقض حریم خصوصی افراد:
حریم خصوصی شامل چه مواردی می شود؟ این که فرد چه هویتی دارد دارای چه کدمی است؟ در کجا ساکن است؟ شماره کارت و رمز های آن چیست؟ محل کارش کجاست؟ چه بیماری هایی دارد؟ اطلاعات هویتی خانواده او چیست؟همه این موارد حریم شخصی افراد محسوب می شوند. گاهی این حریم از طریق ضبط صدا و تصاویر شکسته خواهد شد که جرم است. مثل ضبط فیلم در استخر و آرایشگاه زنانه جرم سنگینی است.
اطلاع فرد از ضبط تصاویر و صدای خود:
اگر فردی که صدا یا تصاویر او ضبط شده از این امر ضبط، مطلع باشد ضبط کننده جرم ننموده است. چنین رضایتی در حکم قاعده اقدام است. یعنی فرد خودش می داند که صدا یا تصویرش ضبط می شود. به حریم خصوصی او تجاوز نشده است. اما انتشار این صدا یا تصاویر هم باید با رضایت باشد تا جرم نباشد. درواقع اگر رضایتی درکار نباشد به جرم افشای اسرار قابل پیگیری قضایی است. چرا که موجب تجاوز به حریم خصوصی افراد می شود. ممکن است هتک حیثیت و آبرو را هم در پی داشته باشد.
شنود چیست؟
شنود یعنی فردی غیر از طرفین مکالمات را ضبط کند. مثلا زمانی که الف با وکیل خود در حال مکالمه هستند ب شروع به ضبط صدای آن ها نماید. این اقدام شنود محسوب می شود و جرم است. پس ضبط صدا و شنود باهم متفاوت هستند. ضبط توسط یک از طرفین مکالمه انجام می شود. ولی اگر ضبط توسط فرد سوم که مکالمه کننده نیست انجام شود شنود و استراق سمع است. اگر الف برای شما صوتی ارسال نمود و شما صوت او را ضبط نمودید مجرم هستید؟ خیر جرم شنود اتفاق نیوفتاده فقط ضبط صدا انجام شده است.
شنود غیر مجاز جرم است:
منظور از شنود غیر مجاز شنودی است که بدون اجازه قانون یا بدون رضایت صاحبان مکالمه انجام شده است. تفاوت دیگر این جرم یا جرم ضبط صدا این است که هم افراد عادی هم کارمندان دولتی مرتکبین این جرم هستند. پس اگر یک فردی که کارمند دولت نیست غیرمجاز اقدام به شنود کند مجازات خواهد شد. مجازات شنود حبس و شلاق است.
محل ضبط صدا و تصاویر در جرم بودن ونبودن موثر است:
محلی که تصاویر آن ضبط شده مهم است. اگر محلی باشد که مخصوص بانوان است جرم سنگین تر می شود. مثل ضبط تصاویر بانوان در آرایشگاه. این اقدام طبق قانون مجازات نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت غیرمجاز می‌کنند جرم انگاری شده است. مجازات مرتکبین حبس و شلاق و محرومیت از حق اجتماعی است. اگر این فیلم و صداها نیز منتشر شود مجازات مزبور سنگین تر خواهد شد. اگر در دادگاه ها ضبط صدا و تصویر انجام شود جرم دیگری است که قابل مجازات است. به ماده 353 قانون آیین دادرسی کیفری دقت کنید. ضبط صدا یا فیلم از جلساتی که در دادگاه برگزار می شود جرم است. اما در دادگاه های کیفری قاضی باید مکالمات را ضبط کند. ضبط مکالمات در دادگاه کیفری یک تکلیف است. این تکلیف به دلیل اهمیت بالای نوع جرم است.
تحلیل ماده 17 قانون جرایم رایانه ای:
مواردی که ذکر می شود مراحلی است که برای تحقق جرم ماده مذکور لازم است:
1)این ماده در خصوص جرم از طریق رایانه ها و فضاهای مجازی وسیستم های رایانه ای است.
2)تغییر تحریف فیلم و صوت دیگری
3)انتشار فیلم یا صوت دیگری
4)باید این اقدام حتما موجب هتک حیثیت و آبرو فرد شود به زبان ساده اگر آن صدا یا فیلم پخش شود بزهدیده بی آبرو می گردد.
5)مجازات این چنین فردی حبس یا جزای نقدی می باشد. پس اگر تمام موارد این ماده موجود باشد فرد به مجازات آن محکوم می گردد.
درصوتی که متوجه ضبط صدا یا تصویر خودتان تسط دیگری شدی چه اقدامی باید انجام دهید؟
در چنین شرایطی ابتدا باید به دفتر خدمات قضایی مراجعه کنید و شکواییه را ثبت کنید. عنوان شکواییه افشار اسرار و ضبط و استراق سمع مکالمات تلفنی حسب مورد می باشد.
جبران خسارات :
اگر فردی از دیگری بدون اجازه او فیلم گرفته و آن را منتشر نموده جرم مرتکب شده است. اگر از این اقدام بزهدیده ضرر مالی ببیند و در دادگاه جبران خسارات را مطالبه نماید باید چه کرد؟ در این شرایط قاضی با بررسی موضوع و ارجاع به کارشناس میزان خسارت را تعیین و متهم را به جبران آن محکوم می نماید.
گردآورنده: شکیبا کاظمظی اسفه
پی نوشت : متاسفانه همیشه عادت داریم وقتی که به مشکلی برخورد کردیم برای مشاوره حقوقی و حل مشکل میریم پیش وکیل اما شما می تونید با استفاده از یه راه کار ساده همیشه به یه وکیل دسترسی داشته باشید؛ عدلینو برای شما این راه کار رو آماده کرده شما با دانلود و نصب اپلیکیشن عدلینو می توانید همیشه و در هر زمان هر مکان بتونید با یه وکیل خبره مشورت کنید قرار ملاقات حضوری بزارید و قرارداد وکلات ببندید تا مشکلتون حل بشه.
مطالب مشابه
- دیدگاهتان فقط و فقط در رابطه با همین مطلب باشد.
- لطفا از تایپ فینگلیش بپرهیزید. در غیر اینصورت دیدگاه شما بررسی نخواهد شد.
- هدفتان از ارسال دیدگاه تبلیغ یا بک لینک نباشد. در غیر اینصورت دیدگاه حذف می شود.
- به دیگر توهین و اهانت نکنید.
