یکی از جرائم شایع در کشور ما جرم سرقت است. آنچه در احکام شرعی متبلور شده، حول محور سرقت حدی است و فقها در صدد تعریف و تعیین شرایط سرقت مستوجب حد بوده اند یعنی سرقتی که در صورت اثبات، اجرای حد را در پی دارد. در عین حال، آن ها اعلام کرده اند که اگر سرقت، یکی از شروط سرقت حدی را نداشت، سرقت تعزیزی است که مجازات آن، دیگر حد نیست و تعزیرات شرعی ازجمله حبس و شلاق در انتظار مرتکب آن است. بنابراین با شناخت شرایط سرقت حدی، سرقت تعزیزی نیز مشخص خواهد شد.
ابتدا باید تعریفی از سرقت ارائه داد. سرقت بر اساس قانون مجازات اسلامی، عبارت است از ربودن مالی دیگری به صورت پنهانی. تفاوت مهمی که سرقت با کلاهبرداری دارد، این است که در کلاهبرداری، تحصیل و کسب مال دیگری، مبتنی و مسبوق به فریبکاری و توسل به وسایل و عملیات و مانورهای متقلبانه و فریبکارانه و پس از آن، اغفال و فریب دادن مالباخته و سپس، جلب رضایت او(البته رضایت مخدوش ناشی از فریب خوردن) به ارائه مال و در نهایت، تحصیل مال اوست. اما در سرقت، اصولاً فریبکاری وجود ندارد و اگر هم وجود دارد، به رضایت مالباخته به از دست دادن مالش منتهی نمی شود زیرا اساساً هیچکس مایل به دزدیده شدن مالش نیست. بنابراین، عنصر رضایت مالباخته که در کلاهبرداری وجود دارد، در سرقت موجود نیست. از سوی دیگر، با اینکه ممکن است سارق، برای ربودن مال دیگری به فریبکاری متوسل شود، ولی فریبکاری، رکن جرم سرقت نیست بر خلاف کلاهبرداری.
گفته شد که در فقه، مقصود از سرقت، اصولاً سرقت حدی است و نه تعزیری و سرقت تعزیری، صرفاً آن نوع سرقتی تعریف شده که یکی از شروط سرقت حدی را نداشته باشد. شروط سرقت حدی یعنی شروطی که وجود آن ها موجب می شود که سرقت ارتکابی را بتوان حدی دانست و مجازات های حدی مذکور در پاراگراف اول را نسبت به آن بار کرد، عبارتند از:
سرقت در صورتی که دارای تمام شرایط ذیل باشد، حدی محسوب شده و موجب حد است:
- مال مسروقه شرعا مالیت داشته باشد. به طور مثال، در ایران ربودن مواد مخدر یا مشروبات الکی متعلق به دیگری سرقت محسوب نمی شود.
- مال مسروق در حرز باشد. در تعریف حرز، قانون گفته است حرز عبارت است از مکان متناسبی که مال عرفا در آن از دستبرد محفوظ می ماند. به طور مثال، سرقت اشیاء از داخل اتومبیل کنار خیابان سرقت از حرز نیست و حدی محسوب نمی شود چون اتومبیل برای اشیاء، حرز مناسب محسوب نمی شود. اصولاً ملاک برای تعریف و تعیین مصادیق حرز، عرف محل و منطقه است. درصورتی که مکان نگهداری مال از کسی غصب شده باشد، نسبت به وی و کسانی که از طرف او حق دسترسی به آن مکان را دارند حرز محسوب نمی شود.
- سارق شخصا داخل حرز شود.
- سارق مال را از حرز خارج کند. هر گاه کسی مال را توسط مجنون یا حیوان یا هر وسیله بی اراده ای از حرز خارج کند مباشر محسوب می شود.
- هتک حرز و سرقت هر دو مخفیانه باشد.
- سارق پدر یا جد پدری نباشد.
- ارزش مال مسروق در زمان اخراج از حرز، معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک باشد.
- مال مسروق از اموال دولتی یا عمومی، وقف عام نباشد.
- سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد.
- صاحب مال از سارق نزد مرجع قضایی شکایت کند.
- صاحب مال قبل از اثبات سرقت سارق را نبخشد.
- مال مسروق قبل از اثبات سرقت تحت ید مالک قرار نگیرد.
- مال مسروق قبل از اثبات جرم به ملکیت سارق در نیاید.
- مال مسروق از اموال سرقت شده یا مال غصب شده نباشد.
برای آنکه سرقت ارتکابی حدی و مستوجب مجازات حدی یعنی یکی از مجازات های مذکور در پاراگراف اول باشد، وجود شرایط مذکور در بالا به صورت مجموعی یعنی همه با هم لازم است و با فقدان حتی یک شرط، سرفت ارتکابی دیگر حدی نیست و تعزیری است.
مجازات هایی که برای سرقت حدی در نظر گرفته شده است، عبارتند از:
در مرتبه اول، قطع کردن چهار انگشت دست راست سارق در صورتی که سارق برای بار اول مرتکب جرم سرقت حدی شود مجازات او قطع چهار انگشت دست راست سارق از انتهای آن است، به صورتی که انگشت شصت و کف دست باقی بماند،چنانچه سارق دست راست نداشته باشد، بر حسب مورد قاضی برای او یکی از مجازات های تعزیری را در نظر خواهد گرفت.
در مرتبه دوم، قطع کردن پای چپ سارق از پایین برآمدگی،در صورتی که سارق برای بار دوم مرتکب جرم سرقت حدی شود و مرتبه قبل هم مجازات شده باشد و مجدد دست به ارتکاب جرم بزند،مجازات او قطع پای چپ سارق از پایین برآمدگی، به گونه ای که نصف قدم و مقداری از محل مسح باقی بماند،چنانچه سارق دست چپ نداشته باشد، بر حسب مورد قاضی برای او یکی از مجازات های تعزیری را در نظر خواهد گرفت.
در مرتبه سوم، حکم حبس ابد برای سارق و در صورتی که دست راست سارق برای بار اول و پای چپ سارق برای بار دوم ارتکاب جرم سرقت حدی قطع شود وی به مجازات سرقت حدی برای بار سوم محکوم خواهد شد، مجازات سرقت حدی برای بارسوم ، حبس ابد است،چنانچه شرایطی جهت عفو متهم وجود دارد و همینطور متهم در طول حبس توبه کند و مقام معظم رهبری نیز آزادی او را مصلحت بداند و با عفو او موافقت کند، سارق از حبس آزاد خواهد شد،همینطور مقام رهبری قادر است مجازات اورا به مجازات تعزیری دیگری تبدیل کند و
در مرتبه چهارم، حکم اعدام برای سارق حتی اگر سرقت در زندان اتفاق افتاده باشد در صورتی که سارق برای بار چهارم نیز اقدام به سرقت حدی کند مجازات وی اعدام خواهد بود،حتی اگر در زندان هم سرقت حدی را انجام دهد به اعدام محکوم خواهد شد.
بنابراین:
- سرقت یعنی ربودن مال دیگری به صورت پنهانی.
- ممکن است سرقت با کلاهبرداری، یکی انگاشته شود. در واقع، مهم ترین جرائمی که می توانند علیه اموال و حقوق مالکیت افراد رخ دهند، این دو جرم هستند. ولی باید گفت سرقت و کلاهبرداری، کاملاً با یکدیگر متفاوت هستند.
- دو فرق عمده سرقت با کلاهبرداری، یکی در عنصر فریبکاری و توسل به وسایل متقلبانه است که در کلاهبرداری، یک رکن اصلی است و اساساً کلاهبرداری بدون عنصر تقلب و فریبکاری، بی معناست ولی در سرقت، رکن جرم نیست یعنی در ارتکاب سرقت، اصولاً نیازی به فریبکاری و توسل به وسایل متقلبانه نیست هرچند سارق هم برای تسهیل کار خود می تواند به فریبکاری متوسل شود. فرق دیگر سرقت و کلاهبرداری، فقدان رضایت مالباخته در سرقت و وجود رضایت مالباخته در کلاهبرداری(هرچند رضایت مخدوش به دلیل فریب خوردن و اغفال شدن) است.
- مهم ترین نوع سرقت، سرقت حدی است و اگر یکی از شروط مقرر برای سرقت حدی، در سرقت ارتکابی مفقود باشد، سرقت ارتکابی، تعزیری است. از حیث مجازات، مجازات سرقت حدی شدیدتر و به صورت اجرای حد(قطع دست و پا و یا اعدام در مرتبه چهارم ارتکاب سرقت حدی) است حال آنکه مجازات سرقت تعزیری، شلاق و حبس است.
مطالب مشابه
- دیدگاهتان فقط و فقط در رابطه با همین مطلب باشد.
- لطفا از تایپ فینگلیش بپرهیزید. در غیر اینصورت دیدگاه شما بررسی نخواهد شد.
- هدفتان از ارسال دیدگاه تبلیغ یا بک لینک نباشد. در غیر اینصورت دیدگاه حذف می شود.
- به دیگر توهین و اهانت نکنید.
