بخشی از افراد جامعه را کسانی تشکیل می دهند که به دلیل عدم برخورداری از شرایط قانونی، محجور تلقی شده و بدین ترتیب، نیازمند حمایت های قانونی بیشتری نیز هستند. محجور در حقوق، به کسی گفته می شود که در سن کودکی به سر می برد یعنی بالغ نیست یا قوه عاقله پایدار ندارد یعنی مجنون و دیوانه است و یا عقل معاش ندارد و نمی داند یا نمی تواند مال و درآمد و سرمایه خود را به چه صورت به نحو عقلانی مصرف کند. به دسته سوم، افراد غیررشید یا اصطلاحاً سفیه نیز گفته می شود.
ماده 596 قانون مجازات اسلامی، در صدد حمایت از افراد غیررشید برآمده و یکی از شایع ترین رفتارهای ارتکابی نسبت به ایشان را جرم انگاری کرده است یعنی سوء استفاده از ضعف نفس و اخذ سند از این افراد. در این ماده می خوانیم: «هر کس با استفاده از ضعف نفس شخصی یا هوی و هوس او یا حوایج شخص افراد غیررشید به ضرر او نوشته یا سندی اعم از تجاری یا غیرتجاری از قبیل برات، سفته، چک، حواله، قبض و مفاصا حساب و یا هر گونه نوشته ای که موجب التزام وی یا برائت ذمه گیرنده سند یا هر شخص دیگر می شود به هر نحو تحصیل نماید علاوه بر جبران خسارات مالی به حبس از شش ماه تا دو سال و از یک میلیون تا ده میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شود و اگر مرتکب ولایت یا وصایت یا قیومیت بر آن شخص داشته باشد مجازات او علاوه بر جبران خسارات مالی از سه تا هفت سال حبس خواهد بود.»
با اینکه این ماده صراحتاً از افراد غیررشید نام برده ولی اکثر حقوقدانان معتقدند این ماده آنجا که به ضعف نفس اشاره دارد، شامل دیگر افراد محجور یعنی اطفال و دیوانگان نیز می شود. به نظر می رسد تفسیر منطقی از قانون، به همین نتیجه منتهی خواهد شد. بنابراین به نظر می رسد بهتر آن است که این ماده را ناظر بر همه انواع محجورین محسوب کنیم.
از سوی دیگر، ظاهراً آنچه در این ماده قانونی مد نظر قانونگذار بوده، نوع خاصی از جرم خیانت در امانت بوده است یعنی اخذ و تحصیل نوشته یا سندی که استفاده از آن، به متضرر شدن این افراد منتهی می شود.
نکته بارز موجود در این ماده قانونی، تشدید مجازات در فرضی است که مرتکب، سمت ولایت یا وصایت یا قیمومت بر اشخاص ضعیف النفس یعنی محجورین را داشته باشد. دلیل این تشدید مجازات به نظر روشن می رسد. به هر حال قانونگذار از ولی یا قیم یا وصی انتظار رفتار معقول و مبتنی بر عدم سوء استفاده دارد و اگر ایشان، نسبت به امور فردی که بر وی ولایت دارند یا به عنوان قیم او تعیین شده اند و یا وصی او قرار گرفتند، رفتاری مبتنی بر سوء استفاده از ضعف نفس مرتکب شدند مستحق مجازات شدیدتری هستند.
بنابراین:
- برخی افراد، به دلیل برخی شرایط، محجور هستند و علاوه بر منع تصرف در حقوق و امور مالی یا غیر مالی، نیازمند حمایت های قانونی به سبب ضعف نفس خود هستند.
- محجورین عبارتند از اطفال، دیوانگان و سفها(افراد غیر رشید) که حسب نظر اکثر حقوقدانان، هر سه دسته، مشمول حمایت مذکور در ماده 596 قانون مجازات اسلامی قرار می گیرند.
- در این ماده قانونی، ضعف نفسی این اشخاص، مهم و برای قانونگذار مبنای حمایت از آن ها قرار گرفته است.
- اگر مرتکب جرم سوء استفاده از ضعف نفسی اشخاص محجور، ولی یا قیم یا وصی آن ها باشد، مجازاتش تشدید می شود زیرا اعتماد قانونگذار را نتوانسته به خوبی پاسخ دهد و آن ها نتوانسته اند وظایف خود را در برابر این افراد به خوبی انجام دهند.
مطالب مشابه
- دیدگاهتان فقط و فقط در رابطه با همین مطلب باشد.
- لطفا از تایپ فینگلیش بپرهیزید. در غیر اینصورت دیدگاه شما بررسی نخواهد شد.
- هدفتان از ارسال دیدگاه تبلیغ یا بک لینک نباشد. در غیر اینصورت دیدگاه حذف می شود.
- به دیگر توهین و اهانت نکنید.
