دارنده چک بلامحل با چهار روش می‌تواند اقدام به وصول وجه چک کند که عبارت است از: اقدام از طریق اجرای ثبت، اقامه دعوای حقوقی در دادگاه با تقدیم دادخواست، درخواست صدور اجرائیه از دادگاه بدون طرح دعوای حقوقی و شکایت کیفری. از جمله مزایای چک تعقیب کیفری صادرکننده آن است.
به عبارت دیگر چک علاوه بر جنبه حقوقی دارای جنبه کیفری می‌باشد. این مزیت به دلیل اینکه سریع‌تر و مطمئن‌تر است و هزینه کمتری را به دارنده چک تحمیل می‌کند، مقبول اکثر دارندگان چک می‌باشد.
اما باید توجه داشت هر چکی که بلامحل باشد و یا به هر علتی از طرف بانک قابل پرداخت نباشد و منجر به صدور گواهینامه عدم پرداخت شود؛ به عبارت دیگر هر چکی که برگشت بخورد قابل شکایت کیفری نیست.
چکی قابلیت شکایت دارد که هیچ یک از موانع تعقیب محقق نشود. در موارد زیر صادرکننده چک قابل تعقیب کیفری نیست و دارنده نمی‌تواند علیه صادرکننده شکایت کند:
۱- در صورتی که ثابت شود چک سفید امضاء داده شده باشد. اگر کسی چک را امضاء نماید و به دارنده تحویل نماید و دارنده به اختیار مبلغ، تاریخ چک و سایر محتویات چک را بنویسد و این امر در دادگاه ثابت شود مراجع رسیدگی کننده به جرم، قرار منع تعقیب صادر می‌کند.
۲- هرگاه در متن چک وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی شده باشد صادرکننده قابل تعقیب کیفری نیست اعم از اینکه شرط محقق شده یا نشده باشد.
۳- چنانچه در متن چک قید شده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است.
۴- هرگاه بدون قید در متن چک در دادگاه ثابت شود که وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی بوده یا چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است، لذا اگر چکی در جریان انجام معامله بابت ثمن یا تضمین انجام معامله‌ای باشد و در قرارداد قید شده باشد که وصول آن مشروط به تحقق امری است یا بابت تضمین انجام معامله یا تعهدات قراردادی است، صادرکننده قابل تعقیب کیفری نیست.
۵- در صورتی که ثابت گردد چک بدون تاریخ صادر شده و یا تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک باشد، به عبارت بهتر اگر چک بدون تاریخ صادر شده باشد یا مدت‌دار باشد جنبه کیفری ندارد. در صورت اثبات این امور توسط صادرکننده، مرجع رسیدگی کننده قرار منع تعقیب صادرکننده را صادر خواهد کرد.
۶- در متن چک امانی بودن چک قید شده باشد و یا امانی بودن چک بدون قید در آن ثابت شود. البته صدور چک به عنوان امانت اغلب بابت تضمین صادر می‌شود که گفته شد چنین چکی قابلیت تعقیب کیفری ندارد.
در صورتی هم که لاشه چک به طور امانت در اختیار کسی قرار می‌گیرد اگر این امر ثابت شود صادرکننده نه تنها از لحاظ کیفری مسئولیت ندارد بلکه می‌تواند خائن در امانت را به جرم خیانت در امانت تعقیب کند.
۷- کسی که چک پس از برگشت از بانک به او منتقل گردیده حق شکایت کیفری نخواهد داشت مگر اینکه انتقال قهری باشد. بنابراین کسی حق شکایت کیفری دارد که برای اولین بار برای وصول چک به بانک مراجعه کرده و هویت کامل خود را در پشت چک درج نموده است و بانک به درخواست و به نام و مشخصات او گواهی عدم پرداخت صادر کرده است.
مگر اینکه پس از صدور گواهینامه عدم پرداخت، دارنده فوت نماید و چک به صورت قهری به وراث او منتقل شود، در این صورت وراث حق تعقیب کیفری صادرکننده را خواهند داشت.
همچنین اگر دارنده چک بخواهد چک را به وسیله شخص دیگری به نمایندگی از طرف خود وصول کند باید هویت و نشانی خود را با تصریح به نمایندگی شخص مذکور در پشت چک قید نماید. در این صورت گواهینامه عدم پرداخت را به نام صاحب چک صادر می‌کند و حق شکایت کیفری صاحب چک محفوظ خواهد بود.
در مواردی که چک بلامحل از نظر قانونی قابلیت تعقیب کیفری دارد دارنده مکلف است ظرف شش ماه از تاریخ صدور چک برای وصول وجه آن به بانک مراجعه کند و در صورت عدم وصول وجه آن از بانک تقاضای صدور گواهینامه عدم پرداخت نماید. بنابراین در مورد چکی که پس از انقضای شش ماه از تاریخ آن منجر به صدور گواهینامه عدم پرداخت شده است، دارنده نمی‌تواند علیه صادرکننده اقدام به شکایت کیفری کند.
همچنین پس از صدور گواهینامه عدم پرداخت اگر دارنده‌ای که گواهی به نام او صادر شده است ظرف شش ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت شکایت ننماید دیگر حق شکایت کیفری نخواهد داشت.
۹- در صورتی که صادرکننده چک قبل از تاریخ شکایت کیفری وجه چک را نقداً به دارنده آن پرداخته یا با موافقت شاکی خصوصی ترتیبی برای پرداخت آن داده باشد یا موجبات پرداخت وجه چک را در بانک محال علیه فراهم نماید، قابل تعقیب کیفری نیست.
لهذا اگر دارنده با صادرکننده توافق کند که در مدت خاصی یا به صورت اقساط مبلغ چک را بپردازد و یا صادرکننده مبلغ چک را در بانک محال‌علیه به حسابی که به اعتبار آن چک را صادر کرده واریز نماید یا مبلغ چک و سایر خسارات را در صندوق دادگستری یا اجرای ثبت تودیع نماید قابل تعقیب کیفری نیست.
نکات مهم در باره ی شرایط و موانع تعقیب جرم چک بلامحل
۱- چک‌هایی که در ایران عهده بانک‌های واقع در خارج از کشور صادر شده و منتهی به گواهی عدم پرداخت شده باشند دارای جنبه کیفری هستند. بنابراین چک‌های صادره در ممالک دیگر جنبه کیفری ندارند.
۲- در صورت پرداخت وجه چک به شاکی، در صورتی تعقیب و رسیدگی و اجرای حکم موقوف می‌شود که صادرکننده نوع پولی را که در چک تعهد کرده است، بپردازد.
۳- هر کس با علم به مسدود بودن حساب بانکی خود مبادرت به صدور چک نماید عمل وی در حکم صدور چک بی محل خواهد بود و صادرکننده قابل تعقیب است اگرچه چک سفید امضاء یا مدت‌دار بوده و یا موانع تعقیب صادرکننده را دارا باشد.
- از جمله مزایای چک تعقیب کیفری صادرکننده آن است.
- چک علاوه بر جنبه حقوقی دارای جنبه کیفری می‌باشد.
- هر چکی که برگشت بخورد قابل شکایت کیفری نیست.
- چکی قابلیت شکایت دارد که هیچ یک از موانع تعقیب محقق نشود.
- اگر چک بدون تاریخ صادر شده باشد یا مدت‌دار باشد جنبه کیفری ندارد.
- کسی که چک پس از برگشت از بانک به او منتقل گردیده حق شکایت کیفری نخواهد داشت.
- در مورد چکی که پس از انقضای شش ماه از تاریخ آن منجر به صدور گواهینامه عدم پرداخت شده است، دارنده نمی‌تواند علیه صادرکننده اقدام به شکایت کیفری کند.
- هر کس با علم به مسدود بودن حساب بانکی خود مبادرت به صدور چک نماید عمل وی در حکم صدور چک بی محل خواهد بود.
مطالب مشابه
- دیدگاهتان فقط و فقط در رابطه با همین مطلب باشد.
- لطفا از تایپ فینگلیش بپرهیزید. در غیر اینصورت دیدگاه شما بررسی نخواهد شد.
- هدفتان از ارسال دیدگاه تبلیغ یا بک لینک نباشد. در غیر اینصورت دیدگاه حذف می شود.
- به دیگر توهین و اهانت نکنید.
